بیشتر افراد معتقدند که آب با دمای بالا قدرت تمیزکنندگی بیشتری دارد. برای اینکه متوجه شویم که این موضوع صحت دارد یا خیر، در ابتدا لازم است تفاوت‌های آب داغ و آب سرد را بدانیم.

دمای آب علاوه بر حرارت، معیار دیگری هم برای اندازه‌گیری دارد و این معیار، سرعت حرکت مولکول‌های آب است. در دماهای بالا سرعت حرکت مولکول‌های آب بیشتر است و هرچقدر دما رو به کاهش می رود، این مولکول‌ها با سرعت پایین‌تری حرکت می‌کنند. این موضوع را در دروس علوم به چشم تجربه کردیم. زمانی که یک قطره رنگ را در مقدار مساوی از آب جوش و آب سرد بریزیم، مشاهده خواهیم کرد که رنگ در آب داغ خیلی سریع تر حل می‌شود. این مبحث، موضوع بسیار ساده‌ای در علوم دوران مدرسه است که دقیقا مشخص می کند چرا بیشتر افراد از آب گرم برای شست و شو استفاده می‌کنند.

تاثیر آب گرم بر شست و شوی لباس

زمانی که یک شوینده با آب ترکیب می‌شود، اجزای تشکیل دهنده آن از هم گسسته می‌شوند و با همراهی مولکول‌های آب به سمت محل مشکل ساز می‌رود و هر یک وظیفه خود را در تمیز کردن لباس به سرانجام می‌رساند. زمانی که دمای آب بالاتر باشد، در واقع قدرت انحلال شوینده بالاتر می‌رود و در نتیجه، فرآیند شست و شو زودتر انجام می‌گیرد.

با پیشرفت صنعت ساخت شوینده، موادی به نام آنزیم به پودرها و مایعات شوینده لباس اضافه شدند. این آنزیم‌ها سرعت انحلال مواد شوینده در آب را بالا می‌برد، در نتیجه دیگر نیازی به بالا بودن حرارت آب نیست. مایع لباسشویی سفیدشو و رنگین شو تاپ، مایع لباسشویی جنرال تاپ، پودر ماشین لباسشویی تاپ، حاوی آنزیم هستند و با کاهش نیاز به دمای بالای آب، زمان شست و شوی لباس را کاهش می‌دهند.

بعضی از آنزیم‌های موجود در شوینده‌ها برای تجزیه لکه‌های پروتئینی اضافه می‌شوند و جالب است بدانید در این مدل از شوینده‌ها نه تنها دمای بالای آب مزیتی ندارد، بلکه استفاده از آب داغ، می‌تواند خود آنزیم‌ها را تخریب کند و از کار بیندازد. به همین دلیل است که شوینده‌های آنزیمی معمولا دستورالعمل استفاده از آب ولرم را دارند.

کی گبهارت (Kay Gebhardt)، شیمیدان مجرب می‌گوید: «این تصور که آب گرم بیشتر از آب سرد قدرت تمیزکنندگی دارد، ناشی از روشی است که از زمان‌های قدیم و در سالیان متمادی، ما لباس‌ها را اینگونه می‌شستیم». در آن زمان، گرما در فرآیند شستن موثر بود، زیرا مواد شوینده و ماشین‌ها کارایی کمتری داشتند، و آب داغ مراحل  تمیز کردن را تسریع می‌کرد.»

بعضی از افراد از آب گرم به منظور ضدعفونی البسه استفاده می کنند. در حقیقت زمانی ضدعفونی با آب گرم موثر است که از آب جوش به مدت چندین دقیقه استفاده کنید. این در حالی است که همین کار را می توانید توسط قرار دادن لباس در معرض نور خورشید هم انجام دهید. از طرف دیگر ضدعفونی البسه به صورت عادی و روزانه لزومی ندارد و بیشتر در شرایطی به کار می‌رود که لباس شما به باکتری یا ویروس آلوده شده باشد. در مواقعی که بیماری‌های ویروسی رواج پیدا می‌کند، توصیه می‌شود، البسه به صورت مرتب شسته شود ولی می‌توانید به جای استفاده از آب جوش برای ضدعفونی لباس‌ها، آن‌ها را با آب ولرم یا سرد بشویید و پس از شست و شو لباس‌ها را در معرض نورخورشید قرار دهید.

از آب خیلی سرد در شستن لباس استفاده نکنید

درست است که آب داغ، تاثیر چندانی بر بیشتر تمیز شدن لباس‌ها ندارد، اما استفاده از آب خیلی سرد نیز عملکرد شوینده‌ها را کند می‌کند و حتی ممکن است، مایع شوینده را ناکارآمد کند.

 اگر آب در سطح انجماد باشد، سورفکتانت‌ها که قسمت اصلی پاک کننده لکه ها هستند، کند عمل کرده و مواد شوینده نیز به خوبی کار نمی‌کنند.

تاثیر آب داغ روی لباس

بزرگترین آسیبی که استفاده از آب داغ در شستن لباس‌ها می‌رساند، سست کردن رنگ پارچه آن است. آب داغ رنگدانه‌های موجود بر روی تاروپود را از سطح آن جدا می کند و باعث رنگ پریدگی و حتی تداخل رنگ‌ها می شود. به همین دلیل است که بهترین روش برای شستن البسه رنگی استفاده از مایع رنگین شو و آب ولرم یا سرد است. استفاده رنگین شوی تاپ (تاپ کالر) علاوه‌بر محافظت از الیاف لباس، از تداخل رنگ ها جلوگیری می کند.

همچنین آب با حرارت بالا به الیاف لباس صدمه میزند و باعث پوسیدگی زودهنگام لباس شما می‌شود.

از دیگر مشکلاتی که آب خیلی گرم در شست و شو ایجاد می کند، آب رفتن بعضی از لباس‌ها است. زمانی که از نوع پارچه مطمئن نیستید، امن ترین روش این است که از آب سرد برای شست و شو استفاده کنید. البسه پشمی و بافتنی را به هیچ عنوان با آب گرم نشویید.

شستن لکه‌هایی از جنس پروتئین مثل خون با استفاده از آب گرم، باعث تثبیت این لکه‌ها می‌شود و بهتر است از آب سرد برای از بین بردنشان استفاده شود.

نکته مهم دیگر درخصوص شستن لباس با آب داغ این است که از آن نباید برای شستشوی پارچه و لباس‌های ظریف مانند لباس‌های توری، حریر، ابریشمی، ساتن و … استفاده شود.

در آخر، مهمترین مزیتی که عدم استفاده یا کاهش استفاده از آب داغ در شست و شوهای روزانه دارد صرفه‌جویی در هزینه و انرژی است. درصد بالایی از آلودگی زیست‌محیطی در فرآیند شست‌وشوی لباس، به داغ کردن آب مربوط می‌شود. استفاده زیاد از آب داغ در فعالیت‌های روزمره، از دو راه باعث آلودگی محیط زیست می‌شود:

سوختی که برای گرم کردن آب استفاده می‌شود علاوه بر آلودگی که در محیط زیست ایجاد می‌کند، منابع موجود بر کره زمین را مصرف می‌کند. همین استخراج سوخت نیز باعث ایجاد آلودگی محیط زیست می‌شود.

از طرف دیگر استفاده بیش از حد از آب داغ، باعث ایجاد آلودگی حرارتی می‌گردد. آلودگی حرارتی اتفاق ناخوشایندی است که منجر به تغییر دمای آب نسبت به دمای اکوسیستم می‌گردد. با افزایش دمای آب، میزان اکسیژن محلول در آن کاهش می‌یابد و از این طریق بر کل اکوسیستم که این آب در آن وارد شده است تاثیر می‌گذارد. تخلیه آب‌ها و فاضلاب‌های شهری که در منابع سطحی آب صورت می‌گیرد، نیز می‌تواند منجر به افزایش دمای آب گردد.

با کاهش استفاده از آب داغ ما هم می‌توانیم سهمی در جلوگیری از آلودگی محیط زیست داشته باشیم.